Mirror: http://tinyurl.com/zyk753f
Indus script hieroglyph kuṁḍa'cluster' rebus: (अग्नि-)कुण्ड, (agni-)kuṇḍa'fire-pit', Atharva Veda व्रात्य Vrātya is Rudra
In the context of the shape of the yupa in fire-altars of Binjor and Kalibangan deciphered as evidence of vājapeya yajna (vedic tradition), the m0304 seal Indus Script hieroglyphs are reviewed in Indus Script cipher. Rudra also emerges as a vrātya (mleccha) in Atharvaveda Kanda 15.
See:
m0304 seal of Mohenjo-daro showing a seated person surrounded by animals has been deciphered.The message of metalwork is from a brass-worker's mint and (अग्नि-)कुण्ड, (agni-)kuṇḍa, 'sacred fire-altar'. This message is conveyed using Indus Script hieroglyphs.  The hieroglyph on Seal m0304 ligatured to the buffal-horns of the seated person.Hieroglyph: thattār 'buffalo horn' Rebus: taṭṭār'brass worker' urukku, n. < உருக்கு-. [T. ukku, K. urku, M. urukku.] 1. Steel; எஃகு. (சூடா.) 2. Anything melted, product of liquefaction; உருக் கினபொருள். செப்புருக் கனைய (கம்பரா. கார்கா. 91).உருக்குத்தட்டார் urukku-t-taṭṭār, n. < id. +. Goldsmiths; பொற்கொல்லர். (சிலப். 5, 31, உரை.)பணித்தட்டார் paṇi-t-taṭṭār, n. < id. +. Goldsmiths; பொற்கொல்லர். பணித்தட்டார் பணி பண்ணுமிடங்களில் (சிலப். 6, 135, உரை).தட்டார்பாட்டம் taṭṭār-pāṭṭam, n. < தட் டான்¹ +. Profession tax on goldsmiths; தட்டார் இறுக்கும் அரசிறைவகை. ( |
Seal m0304
https://www.scribd.com/doc/294378483/Agni-kundas-a-neglected-area-of-study-in-the-history-of-ancient-Indian-mathematics-Gupta-RC-2003-Indian-Journal-of-History-of-Science-38-1-20
Atharva Veda व्रात्य Vratya is Rudra
Atharva Veda व्रात्य Vratya is Rudra
Taittiriya Samhita (V.4.11) describes the citi-s (fire-altars) for yajna-s. agniḥ अग्निः-कुण्डम [अग्नेराधानार्थं कुण्डम्] an enclosed space for keeping the fire, a fire-vessel. -चित् m. अग्निं चितवान्; चि-भूतार्थे क्विप् P.III.2.91] one who has kept the sacred fire; यतिभिः सार्धमनग्निमग्निचित् R.8.25; अध्वरे- ष्वग्निचित्वत्सु Bk.5.11. Based on smRti, the smArta tradition prescribes specific agnikuNDa for achieving desired objectives (siddhi). हवन n. the act of offering an oblation with fire , sacrifice MBh. Hariv.; m. N. of a रुद्र MBh. Hariv. Another name of Rudra is vratya described in Atharvaveda Kanda 15.
अथर्ववेद: काण्डं 15
(15,1।1अ) व्रात्य आसीद् ईयमान एव स प्रजापतिं सम् अइरयत् ||1||(15,1।2अ) स प्रजापतिः सुवर्णम् आत्मन्न् अपश्यत् तत् प्राजनयत् ||2||
(15,1।3अ) तद् एकम् अभवत् तल् ललामम् अभवत् तन् महद् अभवत् तज् ज्येष्ठम् अभवत् तद् ब्रह्माभवत् तत् तपो 'भवत् तत् सत्यम् अभवत् तेन प्राजायत ||3||
(15,1।4अ) सो 'वर्धत स महान् अभवत् स महादेवो 'भवत् ||4||
(15,1।5अ) स देवानाम् ईशां पर्य् अइत् स ईशानो 'भवत् ||5||
(15,1।6अ) स एकव्रात्यो 'भवत् स धनुर् आदत्त तद् एवेन्द्रधनुः ||6||
(15,1।7अ) नीलम् अस्योदरं लोहितं पृष्ठम् ||7||
(15,1।8अ) नीलेनैवाप्रियं भ्रातृव्यं प्रोर्णोति लोहितेन द्विषन्तं विध्यतीति ब्रह्मवादिनो वदन्ति ||8||
(15,2।1[2।1]अ) स उद् अतिष्ठत् स प्राचीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [1]
(15,2।1[2।2]ब्) तं बृहच् च रथन्तरं चादित्याश् च विश्वे च देवा अनुव्यचलन् | [2]
(15,2।1[2।3]च्) बृहते च वै स रथन्तराय चादित्येभ्यश् च विश्वेभ्यश् च देवेभ्य आ वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [3]
(15,2।1[2।4]द्) बृहतश् च वै स रथन्तरस्य चादित्यानां च विश्वेषां च देवानां प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [4]
(15,2।1[2।5]ए) तस्य प्राच्यां दिशि श्रद्धा पुंश्चली मित्रो मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [5]
(15,2।1[2।6-7]f) भूतं च भविष्यच् च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ | [6-7]
(15,2।1[2।8]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||1|| [8]
(15,2।2[2।9]अ) स उद् अतिष्ठत् स दक्षिणां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [9]
(15,2।2[2।10]ब्) तं यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं च यज्ञश् च यजमानश् च पशवश् चानुव्यचलन् | [10]
(15,2।2[2।11]च्) यज्ञायज्ञियाय च वै स वामदेव्याय च यज्ञाय च यजमानाय च पशुभ्यश् चा वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [11]
(15,2।2[2।12]द्) यज्ञायज्ञियस्य च वै स वामदेव्यस्य च यज्ञस्य च यजमानस्य च पशूनां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [12]
(15,2।2[2।13]ए) तस्य दक्षिणायां दिश्य् उषाः पुंश्चली मन्त्रो मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [13]
(15,2।2[2।14]f) अमावास्या च पौर्णमासी च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ |
(15,2।2[2।14]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||2|| [14]
(15,2।3[2।15]अ) स उद् अतिष्ठत् स प्रतीचीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [15]
(15,2।3[2।16]ब्) तं वैरूपं च वैराजं चापश् च वरुणश् च राजानुव्यचलन् | [16]
(15,2।3[2।17]च्) वैरूपाय च वै स वैराजाय चाद्भ्यश् च वरुणाय च राज्ञ आ वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [17]
(15,2।3[2।18]द्) वैरूपस्य च वै स वैराजस्य चापां च वरुणस्य च राज्ञः प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [18]
(15,2।3[2।19]ए) तस्य प्रतीच्यां दिशीरा पुंश्चली हसो मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [19]
(15,2।3[2।20]f) अहश् च रात्री च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ |
(15,2।3[2।20]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||3|| [20]
(15,2।4[2।21]अ) स उद् अतिष्ठत् स उदीचीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [21]
(15,2।4[2।22]ब्) तं श्यैतं च नौधसं च सप्तर्षयश् च सोमश् च राजानुव्यचलन् | [22]
(15,2।4[2।23]च्) श्यैताय च वै स नौधसाय च सप्तर्षिभ्यश् च सोमाय च राज्ञ आ वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [23]
(15,2।4[2।24]द्) श्यैतस्य च वै स नौधसस्य च सप्तर्षीणां च सोमस्य च राज्ञः प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [24]
(15,2।4[2।25]ए) तस्योदीच्यां दिशि विद्युत् पुंश्चली स्तनयित्नुर् मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [25]
(15,2।4[2।26-27]f) श्रुतं च विश्रुतं च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ | [26-27]
(15,2।4[2।28]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||4|| [28]
(15,3।1अ) स संवत्सरम् ऊर्ध्वो 'तिष्ठत् तं देवा अब्रुवन् व्रात्य किं नु तिष्ठसीति ||1||
(15,3।2अ) सो 'ब्रवीद् आसन्दीं मे सं भरन्त्व् इति ||2||
(15,3।3अ) तस्मै व्रात्यायासन्दीं सम् अभरन् ||3||
(15,3।4अ) तस्या ग्रीष्मश् च वसन्तश् च द्वौ पादाव् आस्तां शरच् च वर्षाश् च द्वौ ||4||
(15,3।5अ) बृहच् च रथन्तरं चानूच्ये आस्तां यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं च तिरश्च्ये ||5||
(15,3।6अ) ऋचः प्राञ्चस् तन्तवो यजूंषि तिर्यञ्चः ||6||
(15,3।7अ) वेद आस्तरणं ब्रह्मोपबर्हणम् ||7||
(15,3।8अ) सामासाद उद्गीथो 'पश्रयः ||8||
(15,3।9अ) ताम् आसन्दीं व्रात्य आरोहत् ||9||
(15,3।10अ) तस्य देवजनाः परिष्कन्दा आसन्त् संकल्पाः प्रहाय्या विश्वानि भूतान्य् उपसदः ||10||
(15,3।11अ) विश्वान्य् एवास्य भूतान्य् उपसदो भवन्ति य एवं वेद ||11||
(15,4।1[4।1]अ) तस्मै प्राच्या दिशः | [1]
(15,4।1[4।2]ब्) वासन्तौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् बृहच् च रथन्तरं चानुष्ठातारौ | [2]
(15,4।1[4।3]च्) वासन्ताव् एनं मासौ प्राच्या दिशो गोपायतो बृहच् च रथन्तरं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||1|| [3]
(15,4।2[4।4]अ) तस्मै दक्षिणाया दिशः | [4]
(15,4।2[4।5]ब्) ग्रैष्मौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं चानुष्ठातारौ | [5]
(15,4।2[4।6]च्) ग्रैष्माव् एनं मासौ दक्षिणाया दिशो गोपायतो यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||2|| [6]
(15,4।3[4।7]अ) तस्मै प्रतीच्या दिशः | [7]
(15,4।3[4।8]ब्) वार्षिकौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् वैरूपं च वैराजं चानुष्ठातारौ | [8]
(15,4।3[4।9]च्) वार्षिकाव् एनं मासौ प्रतीच्या दिशो गोपायतो वैरूपं च वैराजं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||3|| [9]
(15,4।4[4।10]अ) तस्मा उदीच्या दिशः | [10]
(15,4।4[4।11]ब्) शारदौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वं छ्यैतं च नौधसं चानुष्ठातारौ | [11]
(15,4।4[4।12]च्) शारदाव् एनं मासाव् उदीच्या दिशो गोपायतः श्यैतं च नौधसं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||4|| [12]
(15,4।5[4।13]अ) तस्मै ध्रुवाया दिशः | [13]
(15,4।5[4।14]ब्) हैमनौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् भूमिं चाग्निं चानुष्ठातारौ | [14]
(15,4।5[4।15]च्) हैमनाव् एनं मासौ ध्रुवाया दिशो गोपायतो भूमिश् चाग्निश् चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||5|| [15]
(15,4।6[4।16]अ) तस्मा ऊर्ध्वाया दिशः | [16]
(15,4।6[4।17]ब्) शैशिरौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् दिवं चादित्यं चानुष्ठातारौ | [17]
(15,4।6[4।18]च्) शैशिराव् एनं मासाव् ऊर्ध्वाया दिशो गोपायतो द्यौश् चादित्यश् चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||6|| [18]
(15,5।1[5।1]अ) तस्मै प्राच्या दिशो अन्तर्देशाद् भवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [1]
(15,5।1[5।2-3]ब्) भव एनम् इष्वासः प्राच्या दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||1|| [2-3]
(15,5।2[5।4]अ) तस्मै दक्षिणाया दिशो अन्तर्देशाच् छर्वम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [4]
(15,5।2[5।5]ब्) शर्व एनम् इश्वासो दक्षिणाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||2|| [5]
(15,5।3[5।6]अ) तस्मै प्रतीच्या दिशो अन्तर्देशात् पशुपतिम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [6]
(15,5।3[5।7]ब्) पशुपतिर् एनम् इष्वासः प्रतीच्या दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||3|| [7]
(15,5।4[5।8]अ) तस्मा उदीच्या दिशो अन्तर्देशाद् उग्रं देवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [8]
(15,5।4[5।9]ब्) उग्र एनं देव इष्वास उदीच्या दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||4|| [9]
(15,5।5[5।10]अ) तस्मै ध्रुवाया दिशो अन्तर्देशाद् रुद्रम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [10]
(15,5।5[5।11]ब्) रुद्र एनम् इष्वासो ध्रुवाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||5|| [11]
(15,5।6[5।12]अ) तस्मा ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशान् महादेवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [12]
(15,5।6[5।13]ब्) महादेव एनम् इष्वास ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||6|| [13]
(15,5।7[5।14]अ) तस्मै सर्वेभ्यो अन्तर्देशेभ्य ईशानम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [14]
(15,5।7[5।15-16]ब्) ईशान एनम् इष्वासः सर्वेभ्यो अन्तर्देशेभ्यो 'नुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||7|| [15-16]
(15,6।1[6।1]अ) स ध्रुवां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [1]
(15,6।1[6।2]ब्) तं भूमिश् चाग्निश् चौषधयश् च वनस्पतयश् च वानस्पत्याश् च वीरुधश् चानुव्यचलन् | [2]
(15,6।1[6।3]च्) भूमेश् च वै सो 'ग्नेश् चौषधीनां च वनस्पतीनां च वानस्पत्यानां च वीरुधां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||1|| [3]
(15,6।2[6।4]अ) स ऊर्ध्वां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [4]
(15,6।2[6।5]ब्) तम् ऋतं च सत्यं च सूर्यश् च चन्द्रश् च नक्षत्राणि चानुव्यचलन् | [5]
(15,6।2[6।6]च्) ऋतस्य च वै स सत्यस्य च सूर्यस्य च चन्द्रस्य च नक्षत्राणां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||2|| [6]
(15,6।3[6।7]अ) स उत्तमां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [7]
(15,6।3[6।8]ब्) तम् ऋचश् च सामानि च यजूंषि च ब्रह्म चानुव्यचलन् | [8]
(15,6।3[6।9]च्) ऋचां च वै स साम्नां च यजुषां च ब्रह्मणश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||3|| [9]
(15,6।4[6।10]अ) स बृहतीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [10]
(15,6।4[6।11]ब्) तम् इतिहासश् च पुराणं च गाथाश् च नाराशंसीश् चानुव्यचलन् | [11]
(15,6।4[6।12]च्) इतिहासस्य च वै स पुराणस्य च गाथानां च नाराशंसीनां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||4|| [12]
(15,6।5[6।13]अ) स परमां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [13]
(15,6।5[6।14]ब्) तम् आहवनीयश् च गार्हपत्यश् च दक्षिणाग्निश् च यज्ञश् च यजमानश् च पशवश् चानुव्यचलन् | [14]
(15,6।5[6।15]च्) आहवनीयस्य च वै स गार्हपत्यस्य च दक्षिणाग्नेश् च यज्ञस्य च यजमानस्य च पशूनां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||5|| [15]
(15,6।6[6।16]अ) सो 'नादिष्टां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [16]
(15,6।6[6।17]ब्) तम् ऋतवश् चार्तवाश् च लोकाश् च लौक्याश् च मासाश् चार्धमासाश् चाहोरात्रे चानुव्यचलन् | [17]
(15,6।6[6।18]च्) ऋतूनां च वै स आर्तवानां च लोकानां च लौक्यानां च मासानां चार्धमासानां चाहोरात्रयोश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||6|| [18]
(15,6।7[6।19]अ) सो 'नावृत्तां दिशम् अनु व्य् अचलत् ततो नावर्त्स्यन्न् अमन्यत | [19]
(15,6।7[6।20]ब्) तं दितिश् चादितिश् चेढा चेन्द्राणी चानुव्यचलन् | [20]
(15,6।7[6।21]च्) दितेश् च वै सो 'दितेश् चेढायाश् चेन्द्राण्याश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||7|| [21]
(15,6।8[6।22]अ) स दिशो 'नु व्य् अचलत् तं विराढ् अनु व्य् अचलत् सर्वे च देवाः सर्वाश् च देवताः | [22]
(15,6।8[6।23]ब्) विराजश् च वै स सर्वेषां च देवानां सर्वासां च देवतानां प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||8|| [23]
(15,6।9[6।24]अ) स सर्वान् अन्तर्देशान् अनु व्य् अचलत् | [24]
(15,6।9[6।25]ब्) तं प्रजापतिश् च परमेष्ठी च पिता च पितामहश् चानुव्यचलन् | [25]
(15,6।9[6।26]च्) प्रजापतेश् च वै स परमेष्ठिनश् च पितुश् च पितामहस्य च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||9|| [26]
(15,7।1अ) स महिमा सद्रुर् भूत्वान्तं पृथिव्या अगछत् समुद्रो 'भवत् ||1||
(15,7।2अ) तं प्रजापतिश् च परमेष्ठी च पिता च पितामहश् चापश् च श्रद्धा च वर्षं भूत्वानुव्यवर्तयन्त ||2||
(15,7।3अ) अइनम् आपो गछन्त्य् अइनं श्रद्धा गछत्य् अइनं वर्षं गछति य एवं वेद ||3||
(15,7।4अ) तं श्रद्धा च यज्ञश् च लोकश् चान्नं चान्नाद्यं च भूत्वाभिपर्यावर्तन्त ||4||
(15,7।5अ) अइनं श्रद्धा गछत्य् अइनं यज्ञो गछत्य् अइनं लोको गछत्य् अइनम् अन्नं गछत्य् अइनम् अन्नाद्यं गछति य एवं वेद ||5||
(15,8।1अ) सो 'रज्यत ततो राजन्यो 'जायत ||1||
(15,8।2अ) स विशः सबन्धून् अन्नम् अन्नाद्यम् अभ्युदतिष्ठत् ||2||
(15,8।3अ) विशां च वै स सबन्धूनां चान्नस्य चान्नाद्यस्य च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||3||
(15,9।1अ) स विशो 'नु व्य् अचलत् ||1||
(15,9।2अ) तं सभा च समितिश् च सेना च सुरा चानुव्यचलन् ||2||
(15,9।3अ) सभायाश् च वै स समितेश् च सेनायाश् च सुरायाश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||3||
(15,10।1अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो राज्ञो 'तिथिर् गृहान् आगछेत् ||1||
(15,10।2अ) श्रेयांसम् एनम् आत्मनो मानयेत् तथा क्षत्राय ना वृश्चते तथा राष्ट्राय ना वृश्चते ||2||
(15,10।3अ) अतो वै ब्रह्म च क्षत्रं चोद् अतिष्ठतां ते अब्रूतां कं प्र विशावेति ||3||
(15,10।4अ) बृहस्पतिम् एव ब्रह्म प्रविशत्व् इन्द्रं क्षत्रं तथा वा इति ||4||
(15,10।5अ) अतो वै बृहस्पतिम् एव ब्रह्म प्राविशद् इन्द्रं क्षत्रम् ||5||
(15,10।6अ) इयं वा उ पृथिवी बृहस्पतिर् द्यौर् एवेन्द्रः ||6||
(15,10।7अ) अयं वा उ अग्निर् ब्रह्मासाव् आदित्यः क्षत्रम् ||7||
(15,10।8अ) अइनं ब्रह्म गछति ब्रह्मवर्चसी भवति ||8||
(15,10।9अ) यः पृथिवीं बृहस्पतिम् अग्निं ब्रह्म वेद ||9||
(15,10।10अ) अइनम् इन्द्रियं गछतीन्द्रियवान् भवति ||10||
(15,10।11अ) य आदित्यं क्षत्रं दिवम् इन्द्रं वेद ||11||
(15,11।1अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो 'तिथिर् गृहान् आगछेत् ||1||
(15,11।2अ) स्वयम् एनम् अभ्युदेत्य ब्रूयाद् व्रात्य क्वावात्सीर् व्रात्योदकं व्रात्य तर्पयन्तु व्रात्य यथा ते प्रियं तथास्तु व्रात्य यथा ते वशस् तथास्तु व्रात्य यथा ते निकामस् तथास्त्व् इति ||2||
(15,11।3अ) यद् एनम् आह व्रात्य क्वावात्सीर् इति पथ एव तेन देवयानान् अव रुन्धे ||3||
(15,11।4अ) यद् एनम् आह व्रात्योदकम् इत्य् अप एव तेनाव रुन्धे ||4||
(15,11।5अ) यद् एनम् आह व्रात्य तर्पयन्त्व् इति प्राणम् एव तेन वर्षीयांसं कुरुते ||5||
(15,11।6अ) यद् एनम् आह व्रात्य यथा ते प्रियं तथास्त्व् इति प्रियम् एव तेनाव रुन्धे ||6||
(15,11।7अ) अइनं प्रियं गछति प्रियः प्रियस्य भवति य एवं वेद ||7||
(15,11।8अ) यद् एनम् आह व्रात्य यथा ते वशस् तथास्त्व् इति वशम् एव तेनाव रुन्धे ||8||
(15,11।9अ) अइनं वशो गछति वशी वशिनां भवति य एवं वेद ||9||
(15,11।10अ) यद् एनम् आह व्रात्य यथा ते निकामस् तथास्त्व् इति निकामम् एव तेनाव रुन्धे ||10||
(15,11।11अ) अइनं निकामो गछति निकामे निकामस्य भवति य एवं वेद ||11||
(15,12।1अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्य उद्धृतेष्व् अग्निष्व् अधिश्रिते 'ग्निहोत्रे 'तिथिर् गृहान् आगछेत् ||1||
(15,12।2अ) स्वयम् एनम् अभ्युदेत्य ब्रूयाद् व्रात्याति सृज होष्यामीति ||2||
(15,12।3अ) स चातिसृजेज् जुहुयान् न चातिसृजेन् न जुहुयात् ||3||
(15,12।4अ) स य एवं विदुषा व्रात्येनातिसृष्टो जुहोति ||4||
(15,12।5अ) प्र पितृयाणं पन्थां जानाति प्र देवयानम् ||5||
(15,12।6अ) न देवेष्व् आ वृश्चते हुतम् अस्य भवति ||6||
(15,12।7अ) पर्य् अस्यास्मिंल् लोक आयतनं शिष्यते य एवं विदुषा व्रात्येनातिसृष्टो जुहोति ||7||
(15,12।8अ) अथ य एवं विदुषा व्रात्येनानतिसृष्टो जुहोति ||8||
(15,12।9अ) न पितृयाणं पन्थां जानाति न देवयानम् ||9||
(15,12।10अ) आ देवेषु वृश्चते अहुतम् अस्य भवति ||10||
(15,12।11अ) नास्यास्मिंल् लोक आयतनं शिष्यते य एवं विदुषा व्रात्येनानतिसृष्टो जुहोति ||11||
(15,13।1[13।1]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्य एकां रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [1]
(15,13।1[13।2]ब्) ये पृथिव्यां पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||1|| [2]
(15,13।2[13।3]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो द्वितीयां रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [3]
(15,13।2[13।4]ब्) ये 'न्तरिक्षे पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||2|| [4]
(15,13।3[13।5]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यस् तृतीयां रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [5]
(15,13।3[13।6]ब्) ये दिवि पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||3|| [6]
(15,13।4[13।7]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यश् चतुर्थीं रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [7]
(15,13।4[13।8]ब्) ये पुण्यानां पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||4|| [8]
(15,13।5[13।9]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो 'परिमिता रात्रीर् अतिथिर् गृहे वसति | [9]
(15,13।5[13।10]ब्) य एवापरिमिताः पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||5|| [10]
(15,13।6[13।11]अ) अथ यस्याव्रात्यो व्रात्यब्रुवो नामबिभ्रत्य् अतिथिर् गृहान् आगछेत् ||6|| [11]
(15,13।7[13।12]अ) कर्षेद् एनं न चैनं कर्षेत् ||7|| [12]
(15,13।8[13।13]अ) अस्यै देवताया उदकं याचामीमां देवतां वासय इमाम् इमां देवतां परि वेवेष्मीत्य् एनं परि वेविष्यात् ||8|| [13]
(15,13।9[13।14]अ) तस्याम् एवास्य तद् देवतायां हुतं भवति य एवं वेद ||9|| [14]
(15,14।1[14।1]अ) स यत् प्राचीं दिशम् अनु व्यचलन् मारुतं शर्धो भूत्वानुव्यचलन् मनो 'न्नादं कृत्वा | [1]
(15,14।1[14।2]ब्) मनसान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||1|| [2]
(15,14।2[14।3]अ) स यद् दक्षिणां दिशम् अनु व्यचलद् इन्द्रो भूत्वानुव्यचलद् बलम् अन्नादं कृत्वा | [3]
(15,14।2[14।4]ब्) बलेनान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||2|| [4]
(15,14।3[14।5]अ) स यत् प्रतीचीं दिशम् अनु व्यचलद् वरुणो राजा भूत्वानुव्यचलद् अपो 'न्नादीः कृत्वा | [5]
(15,14।3[14।6]ब्) अद्भिर् अन्नादीभिर् अन्नम् अत्ति य एवं वेद ||3|| [6]
(15,14।4[14।7]अ) स यद् उदीचीं दिशम् अनु व्यचलत् सोमो राजा भूत्वानुव्यचलत् सप्तर्षिभिर् हुत आहुतिम् अन्नादीं कृत्वा | [7]
(15,14।4[14।8]ब्) आहुत्यान्नाद्यान्नम् अत्ति य एवं वेद ||4|| [8]
(15,14।5[14।9]अ) स यद् ध्रुवां दिशम् अनु व्यचलद् विष्णुर् भूत्वानुव्यचलद् विराजम् अन्नादीं कृत्वा | [9]
(15,14।5[14।10]ब्) विराजान्नाद्यान्नम् अत्ति य एवं वेद ||5|| [10]
(15,14।6[14।11]अ) स यत् पशून् अनु व्यचलद् रुद्रो भूत्वानुव्यचलद् ओषधीर् अन्नादीः कृत्वा | [11]
(15,14।6[14।12]ब्) ओषधीभिर् अन्नादीभिर् अन्नम् अत्ति य एवं वेद ||6|| [12]
(15,14।7[14।13]अ) स यत् पितॄन् अनु व्यचलद् यमो राजा भूत्वानुव्यचलत् स्वधाकारम् अन्नादं कृत्वा | [13]
(15,14।7[14।14]ब्) स्वधाकारेणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||7|| [14]
(15,14।8[14।15]अ) स यन् मनुष्यान् अनु व्यचलद् अग्निर् भूत्वानुव्यचलत् स्वाहाकारम् अन्नादं कृत्वा | [15]
(15,14।8[14।16]ब्) स्वाहाकारेणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||8|| [16]
(15,14।9[14।17]अ) स यद् ऊर्ध्वां दिशम् अनु व्यचलद् बृहस्पतिर् भूत्वानुव्यचलद् वषट्कारम् अन्नादं कृत्वा | [17]
(15,14।9[14।18]ब्) वषट्कारेणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||9|| [18]
(15,14।10[14।19]अ) स यद् देवान् अनु व्यचलद् ईशानो भूत्वानुव्यचलन् मन्युम् अन्नादं कृत्वा | [19]
(15,14।10[14।20]ब्) मन्युनान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||10|| [20]
(15,14।11[14।21]अ) स यत् प्रजा अनु व्यचलत् प्रजापतिर् भूत्वानुव्यचलत् प्राणम् अन्नादं कृत्वा | [21]
(15,14।11[14।22]ब्) प्राणेनान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||11|| [22]
(15,14।12[14।23]अ) स यत् सर्वान् अन्तर्देशान् अनु व्यचलत् परमेष्ठी भूत्वानुव्यचलद् ब्रह्मान्नादं कृत्वा | [23]
(15,14।12[14।24]ब्) ब्रह्मणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||12|| [24]
(15,15।1अ) तस्य व्रात्यस्य ||1||
(15,15।2अ) सप्त प्राणाः सप्तापानाः सप्त व्यानाः ||2||
(15,15।3अ) यो 'स्य प्रथमः प्राण ऊर्ध्वो नामायं सो अग्निः ||3||
(15,15।4अ) यो 'स्य द्वितीयः प्राणः प्रौडो नामासौ स आदित्यः ||4||
(15,15।5अ) यो 'स्य तृतीयः प्राणो 'भ्यूडो नामासौ स चन्द्रमाः ||5||
(15,15।6अ) यो 'स्य चतुर्थः प्राणो विभूर् नामायं स पवमानः ||6||
(15,15।7अ) यो 'स्य पञ्चमः प्राणो योनिर् नाम ता इमा आपः ||7||
(15,15।8अ) यो 'स्य षष्ठः प्राणः प्रियो नाम त इमे पशवः ||8||
(15,15।9अ) यो 'स्य सप्तमः प्राणो 'परिमितो नाम ता इमाः प्रजाः ||9||
(15,16।1अ) यो 'स्य प्रथमो 'पानः सा पौर्णमासी ||1||
(15,16।2अ) यो 'स्य द्वितीयो 'पानः साष्टका ||2||
(15,16।3अ) यो 'स्य तृतीयो 'पानः सामावास्या ||3||
(15,16।4अ) यो 'स्य चतुर्थो 'पानः सा श्रद्धा ||4||
(15,16।5अ) यो 'स्य पञ्चमो 'पानः सा दीक्षा ||5||
(15,16।6अ) यो 'स्य षष्ठो 'पानः स यज्ञः ||6||
(15,16।7अ) यो 'स्य सप्तमो 'पानस् ता इमा दक्षिणाः ||7||
(15,17।1अ) यो 'स्य प्रथमो व्यानः सेयं भूमिः ||1||
(15,17।2अ) यो 'स्य द्वितीयो व्यानस् तद् अन्तरिक्षम् ||2||
(15,17।3अ) यो 'स्य तृतीयो व्यानः सा द्यौः ||3||
(15,17।4अ) यो 'स्य चतुर्थो व्यानस् तानि नक्षत्राणि ||4||
(15,17।5अ) यो 'स्य पञ्चमो व्यानस् त ऋतवः ||5||
(15,17।6अ) यो 'स्य षष्ठो व्यानस् त आर्तवाः ||6||
(15,17।7अ) यो 'स्य सप्तमो व्यानः स संवत्सरः ||7||
(15,17।8अ) समानम् अर्थं परि यन्ति देवाः संवत्सरं वा एतद् ऋतवो 'नुपरियन्ति व्रात्यं च ||8||
(15,17।9अ) यद् आदित्यम् अभिसंविशन्त्य् अमावास्यां चैव तत् पौर्णमासीं च ||9||
(15,17।10अ) एकं तद् एषाम् अमृतत्वम् इत्य् आहुतिर् एव ||10||
(15,18।1अ) तस्य व्रात्यस्य ||1||
(15,18।2अ) यद् अस्य दक्षिणम् अक्ष्य् असौ स आदित्यो यद् अस्य सव्यम् अक्ष्य् असौ स चन्द्रमाः ||2||
(15,18।3अ) यो 'स्य दक्षिणः कर्णो 'यं सो अग्निर् यो 'स्य सव्यः कर्णो 'यं स पवमानः ||3||
(15,18।4अ) अहोरात्रे नासिके दितिश् चादितिश् च शीर्षकपाले संवत्सरः शिरः ||4||
(15,18।5अ) अह्ना प्रत्यङ् व्रात्यो रात्र्या प्राङ् नमो व्रात्याय ||5||
Translation
(15,1।1अ) व्रात्य आसीद् ईयमान एव स प्रजापतिं सम् अइरयत् ||1||(15,1।2अ) स प्रजापतिः सुवर्णम् आत्मन्न् अपश्यत् तत् प्राजनयत् ||2||
(15,1।3अ) तद् एकम् अभवत् तल् ललामम् अभवत् तन् महद् अभवत् तज् ज्येष्ठम् अभवत् तद् ब्रह्माभवत् तत् तपो 'भवत् तत् सत्यम् अभवत् तेन प्राजायत ||3||
(15,1।4अ) सो 'वर्धत स महान् अभवत् स महादेवो 'भवत् ||4||
(15,1।5अ) स देवानाम् ईशां पर्य् अइत् स ईशानो 'भवत् ||5||
(15,1।6अ) स एकव्रात्यो 'भवत् स धनुर् आदत्त तद् एवेन्द्रधनुः ||6||
(15,1।7अ) नीलम् अस्योदरं लोहितं पृष्ठम् ||7||
(15,1।8अ) नीलेनैवाप्रियं भ्रातृव्यं प्रोर्णोति लोहितेन द्विषन्तं विध्यतीति ब्रह्मवादिनो वदन्ति ||8||
(15,2।1[2।1]अ) स उद् अतिष्ठत् स प्राचीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [1]
(15,2।1[2।2]ब्) तं बृहच् च रथन्तरं चादित्याश् च विश्वे च देवा अनुव्यचलन् | [2]
(15,2।1[2।3]च्) बृहते च वै स रथन्तराय चादित्येभ्यश् च विश्वेभ्यश् च देवेभ्य आ वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [3]
(15,2।1[2।4]द्) बृहतश् च वै स रथन्तरस्य चादित्यानां च विश्वेषां च देवानां प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [4]
(15,2।1[2।5]ए) तस्य प्राच्यां दिशि श्रद्धा पुंश्चली मित्रो मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [5]
(15,2।1[2।6-7]f) भूतं च भविष्यच् च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ | [6-7]
(15,2।1[2।8]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||1|| [8]
(15,2।2[2।9]अ) स उद् अतिष्ठत् स दक्षिणां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [9]
(15,2।2[2।10]ब्) तं यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं च यज्ञश् च यजमानश् च पशवश् चानुव्यचलन् | [10]
(15,2।2[2।11]च्) यज्ञायज्ञियाय च वै स वामदेव्याय च यज्ञाय च यजमानाय च पशुभ्यश् चा वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [11]
(15,2।2[2।12]द्) यज्ञायज्ञियस्य च वै स वामदेव्यस्य च यज्ञस्य च यजमानस्य च पशूनां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [12]
(15,2।2[2।13]ए) तस्य दक्षिणायां दिश्य् उषाः पुंश्चली मन्त्रो मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [13]
(15,2।2[2।14]f) अमावास्या च पौर्णमासी च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ |
(15,2।2[2।14]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||2|| [14]
(15,2।3[2।15]अ) स उद् अतिष्ठत् स प्रतीचीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [15]
(15,2।3[2।16]ब्) तं वैरूपं च वैराजं चापश् च वरुणश् च राजानुव्यचलन् | [16]
(15,2।3[2।17]च्) वैरूपाय च वै स वैराजाय चाद्भ्यश् च वरुणाय च राज्ञ आ वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [17]
(15,2।3[2।18]द्) वैरूपस्य च वै स वैराजस्य चापां च वरुणस्य च राज्ञः प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [18]
(15,2।3[2।19]ए) तस्य प्रतीच्यां दिशीरा पुंश्चली हसो मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [19]
(15,2।3[2।20]f) अहश् च रात्री च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ |
(15,2।3[2।20]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||3|| [20]
(15,2।4[2।21]अ) स उद् अतिष्ठत् स उदीचीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [21]
(15,2।4[2।22]ब्) तं श्यैतं च नौधसं च सप्तर्षयश् च सोमश् च राजानुव्यचलन् | [22]
(15,2।4[2।23]च्) श्यैताय च वै स नौधसाय च सप्तर्षिभ्यश् च सोमाय च राज्ञ आ वृश्चते य एवं विद्वांसं व्रात्यम् उपवदति | [23]
(15,2।4[2।24]द्) श्यैतस्य च वै स नौधसस्य च सप्तर्षीणां च सोमस्य च राज्ञः प्रियं धाम भवति य एवं वेद | [24]
(15,2।4[2।25]ए) तस्योदीच्यां दिशि विद्युत् पुंश्चली स्तनयित्नुर् मागधो विज्ञानं वासो 'हर् उष्णीषं रात्री केशा हरितौ प्रवर्तौ कल्मलिर् मणिः | [25]
(15,2।4[2।26-27]f) श्रुतं च विश्रुतं च परिष्कन्दौ मनो विपथं मातरिश्वा च पवमानश् च विपथवाहौ वातः सारथी रेष्मा प्रतोदः कीर्तिश् च यशश् च पुरःसरौ | [26-27]
(15,2।4[2।28]ग्) अइनं कीर्तिर् गछत्य् आ यशो गछति य एवं वेद ||4|| [28]
(15,3।1अ) स संवत्सरम् ऊर्ध्वो 'तिष्ठत् तं देवा अब्रुवन् व्रात्य किं नु तिष्ठसीति ||1||
(15,3।2अ) सो 'ब्रवीद् आसन्दीं मे सं भरन्त्व् इति ||2||
(15,3।3अ) तस्मै व्रात्यायासन्दीं सम् अभरन् ||3||
(15,3।4अ) तस्या ग्रीष्मश् च वसन्तश् च द्वौ पादाव् आस्तां शरच् च वर्षाश् च द्वौ ||4||
(15,3।5अ) बृहच् च रथन्तरं चानूच्ये आस्तां यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं च तिरश्च्ये ||5||
(15,3।6अ) ऋचः प्राञ्चस् तन्तवो यजूंषि तिर्यञ्चः ||6||
(15,3।7अ) वेद आस्तरणं ब्रह्मोपबर्हणम् ||7||
(15,3।8अ) सामासाद उद्गीथो 'पश्रयः ||8||
(15,3।9अ) ताम् आसन्दीं व्रात्य आरोहत् ||9||
(15,3।10अ) तस्य देवजनाः परिष्कन्दा आसन्त् संकल्पाः प्रहाय्या विश्वानि भूतान्य् उपसदः ||10||
(15,3।11अ) विश्वान्य् एवास्य भूतान्य् उपसदो भवन्ति य एवं वेद ||11||
(15,4।1[4।1]अ) तस्मै प्राच्या दिशः | [1]
(15,4।1[4।2]ब्) वासन्तौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् बृहच् च रथन्तरं चानुष्ठातारौ | [2]
(15,4।1[4।3]च्) वासन्ताव् एनं मासौ प्राच्या दिशो गोपायतो बृहच् च रथन्तरं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||1|| [3]
(15,4।2[4।4]अ) तस्मै दक्षिणाया दिशः | [4]
(15,4।2[4।5]ब्) ग्रैष्मौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं चानुष्ठातारौ | [5]
(15,4।2[4।6]च्) ग्रैष्माव् एनं मासौ दक्षिणाया दिशो गोपायतो यज्ञायज्ञियं च वामदेव्यं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||2|| [6]
(15,4।3[4।7]अ) तस्मै प्रतीच्या दिशः | [7]
(15,4।3[4।8]ब्) वार्षिकौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् वैरूपं च वैराजं चानुष्ठातारौ | [8]
(15,4।3[4।9]च्) वार्षिकाव् एनं मासौ प्रतीच्या दिशो गोपायतो वैरूपं च वैराजं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||3|| [9]
(15,4।4[4।10]अ) तस्मा उदीच्या दिशः | [10]
(15,4।4[4।11]ब्) शारदौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वं छ्यैतं च नौधसं चानुष्ठातारौ | [11]
(15,4।4[4।12]च्) शारदाव् एनं मासाव् उदीच्या दिशो गोपायतः श्यैतं च नौधसं चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||4|| [12]
(15,4।5[4।13]अ) तस्मै ध्रुवाया दिशः | [13]
(15,4।5[4।14]ब्) हैमनौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् भूमिं चाग्निं चानुष्ठातारौ | [14]
(15,4।5[4।15]च्) हैमनाव् एनं मासौ ध्रुवाया दिशो गोपायतो भूमिश् चाग्निश् चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||5|| [15]
(15,4।6[4।16]अ) तस्मा ऊर्ध्वाया दिशः | [16]
(15,4।6[4।17]ब्) शैशिरौ मासौ गोप्ताराव् अकुर्वन् दिवं चादित्यं चानुष्ठातारौ | [17]
(15,4।6[4।18]च्) शैशिराव् एनं मासाव् ऊर्ध्वाया दिशो गोपायतो द्यौश् चादित्यश् चानु तिष्ठतो य एवं वेद ||6|| [18]
(15,5।1[5।1]अ) तस्मै प्राच्या दिशो अन्तर्देशाद् भवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [1]
(15,5।1[5।2-3]ब्) भव एनम् इष्वासः प्राच्या दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||1|| [2-3]
(15,5।2[5।4]अ) तस्मै दक्षिणाया दिशो अन्तर्देशाच् छर्वम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [4]
(15,5।2[5।5]ब्) शर्व एनम् इश्वासो दक्षिणाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||2|| [5]
(15,5।3[5।6]अ) तस्मै प्रतीच्या दिशो अन्तर्देशात् पशुपतिम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [6]
(15,5।3[5।7]ब्) पशुपतिर् एनम् इष्वासः प्रतीच्या दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||3|| [7]
(15,5।4[5।8]अ) तस्मा उदीच्या दिशो अन्तर्देशाद् उग्रं देवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [8]
(15,5।4[5।9]ब्) उग्र एनं देव इष्वास उदीच्या दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||4|| [9]
(15,5।5[5।10]अ) तस्मै ध्रुवाया दिशो अन्तर्देशाद् रुद्रम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [10]
(15,5।5[5।11]ब्) रुद्र एनम् इष्वासो ध्रुवाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||5|| [11]
(15,5।6[5।12]अ) तस्मा ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशान् महादेवम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [12]
(15,5।6[5।13]ब्) महादेव एनम् इष्वास ऊर्ध्वाया दिशो अन्तर्देशाद् अनुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||6|| [13]
(15,5।7[5।14]अ) तस्मै सर्वेभ्यो अन्तर्देशेभ्य ईशानम् इष्वासम् अनुष्ठातारम् अकुर्वन् | [14]
(15,5।7[5।15-16]ब्) ईशान एनम् इष्वासः सर्वेभ्यो अन्तर्देशेभ्यो 'नुष्ठातानु तिष्ठति नैनं शर्वो न भवो नेशानो नास्य पशून् न समानान् हिनस्ति य एवं वेद ||7|| [15-16]
(15,6।1[6।1]अ) स ध्रुवां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [1]
(15,6।1[6।2]ब्) तं भूमिश् चाग्निश् चौषधयश् च वनस्पतयश् च वानस्पत्याश् च वीरुधश् चानुव्यचलन् | [2]
(15,6।1[6।3]च्) भूमेश् च वै सो 'ग्नेश् चौषधीनां च वनस्पतीनां च वानस्पत्यानां च वीरुधां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||1|| [3]
(15,6।2[6।4]अ) स ऊर्ध्वां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [4]
(15,6।2[6।5]ब्) तम् ऋतं च सत्यं च सूर्यश् च चन्द्रश् च नक्षत्राणि चानुव्यचलन् | [5]
(15,6।2[6।6]च्) ऋतस्य च वै स सत्यस्य च सूर्यस्य च चन्द्रस्य च नक्षत्राणां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||2|| [6]
(15,6।3[6।7]अ) स उत्तमां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [7]
(15,6।3[6।8]ब्) तम् ऋचश् च सामानि च यजूंषि च ब्रह्म चानुव्यचलन् | [8]
(15,6।3[6।9]च्) ऋचां च वै स साम्नां च यजुषां च ब्रह्मणश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||3|| [9]
(15,6।4[6।10]अ) स बृहतीं दिशम् अनु व्य् अचलत् | [10]
(15,6।4[6।11]ब्) तम् इतिहासश् च पुराणं च गाथाश् च नाराशंसीश् चानुव्यचलन् | [11]
(15,6।4[6।12]च्) इतिहासस्य च वै स पुराणस्य च गाथानां च नाराशंसीनां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||4|| [12]
(15,6।5[6।13]अ) स परमां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [13]
(15,6।5[6।14]ब्) तम् आहवनीयश् च गार्हपत्यश् च दक्षिणाग्निश् च यज्ञश् च यजमानश् च पशवश् चानुव्यचलन् | [14]
(15,6।5[6।15]च्) आहवनीयस्य च वै स गार्हपत्यस्य च दक्षिणाग्नेश् च यज्ञस्य च यजमानस्य च पशूनां च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||5|| [15]
(15,6।6[6।16]अ) सो 'नादिष्टां दिशम् अनु व्य् अचलत् | [16]
(15,6।6[6।17]ब्) तम् ऋतवश् चार्तवाश् च लोकाश् च लौक्याश् च मासाश् चार्धमासाश् चाहोरात्रे चानुव्यचलन् | [17]
(15,6।6[6।18]च्) ऋतूनां च वै स आर्तवानां च लोकानां च लौक्यानां च मासानां चार्धमासानां चाहोरात्रयोश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||6|| [18]
(15,6।7[6।19]अ) सो 'नावृत्तां दिशम् अनु व्य् अचलत् ततो नावर्त्स्यन्न् अमन्यत | [19]
(15,6।7[6।20]ब्) तं दितिश् चादितिश् चेढा चेन्द्राणी चानुव्यचलन् | [20]
(15,6।7[6।21]च्) दितेश् च वै सो 'दितेश् चेढायाश् चेन्द्राण्याश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||7|| [21]
(15,6।8[6।22]अ) स दिशो 'नु व्य् अचलत् तं विराढ् अनु व्य् अचलत् सर्वे च देवाः सर्वाश् च देवताः | [22]
(15,6।8[6।23]ब्) विराजश् च वै स सर्वेषां च देवानां सर्वासां च देवतानां प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||8|| [23]
(15,6।9[6।24]अ) स सर्वान् अन्तर्देशान् अनु व्य् अचलत् | [24]
(15,6।9[6।25]ब्) तं प्रजापतिश् च परमेष्ठी च पिता च पितामहश् चानुव्यचलन् | [25]
(15,6।9[6।26]च्) प्रजापतेश् च वै स परमेष्ठिनश् च पितुश् च पितामहस्य च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||9|| [26]
(15,7।1अ) स महिमा सद्रुर् भूत्वान्तं पृथिव्या अगछत् समुद्रो 'भवत् ||1||
(15,7।2अ) तं प्रजापतिश् च परमेष्ठी च पिता च पितामहश् चापश् च श्रद्धा च वर्षं भूत्वानुव्यवर्तयन्त ||2||
(15,7।3अ) अइनम् आपो गछन्त्य् अइनं श्रद्धा गछत्य् अइनं वर्षं गछति य एवं वेद ||3||
(15,7।4अ) तं श्रद्धा च यज्ञश् च लोकश् चान्नं चान्नाद्यं च भूत्वाभिपर्यावर्तन्त ||4||
(15,7।5अ) अइनं श्रद्धा गछत्य् अइनं यज्ञो गछत्य् अइनं लोको गछत्य् अइनम् अन्नं गछत्य् अइनम् अन्नाद्यं गछति य एवं वेद ||5||
(15,8।1अ) सो 'रज्यत ततो राजन्यो 'जायत ||1||
(15,8।2अ) स विशः सबन्धून् अन्नम् अन्नाद्यम् अभ्युदतिष्ठत् ||2||
(15,8।3अ) विशां च वै स सबन्धूनां चान्नस्य चान्नाद्यस्य च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||3||
(15,9।1अ) स विशो 'नु व्य् अचलत् ||1||
(15,9।2अ) तं सभा च समितिश् च सेना च सुरा चानुव्यचलन् ||2||
(15,9।3अ) सभायाश् च वै स समितेश् च सेनायाश् च सुरायाश् च प्रियं धाम भवति य एवं वेद ||3||
(15,10।1अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो राज्ञो 'तिथिर् गृहान् आगछेत् ||1||
(15,10।2अ) श्रेयांसम् एनम् आत्मनो मानयेत् तथा क्षत्राय ना वृश्चते तथा राष्ट्राय ना वृश्चते ||2||
(15,10।3अ) अतो वै ब्रह्म च क्षत्रं चोद् अतिष्ठतां ते अब्रूतां कं प्र विशावेति ||3||
(15,10।4अ) बृहस्पतिम् एव ब्रह्म प्रविशत्व् इन्द्रं क्षत्रं तथा वा इति ||4||
(15,10।5अ) अतो वै बृहस्पतिम् एव ब्रह्म प्राविशद् इन्द्रं क्षत्रम् ||5||
(15,10।6अ) इयं वा उ पृथिवी बृहस्पतिर् द्यौर् एवेन्द्रः ||6||
(15,10।7अ) अयं वा उ अग्निर् ब्रह्मासाव् आदित्यः क्षत्रम् ||7||
(15,10।8अ) अइनं ब्रह्म गछति ब्रह्मवर्चसी भवति ||8||
(15,10।9अ) यः पृथिवीं बृहस्पतिम् अग्निं ब्रह्म वेद ||9||
(15,10।10अ) अइनम् इन्द्रियं गछतीन्द्रियवान् भवति ||10||
(15,10।11अ) य आदित्यं क्षत्रं दिवम् इन्द्रं वेद ||11||
(15,11।1अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो 'तिथिर् गृहान् आगछेत् ||1||
(15,11।2अ) स्वयम् एनम् अभ्युदेत्य ब्रूयाद् व्रात्य क्वावात्सीर् व्रात्योदकं व्रात्य तर्पयन्तु व्रात्य यथा ते प्रियं तथास्तु व्रात्य यथा ते वशस् तथास्तु व्रात्य यथा ते निकामस् तथास्त्व् इति ||2||
(15,11।3अ) यद् एनम् आह व्रात्य क्वावात्सीर् इति पथ एव तेन देवयानान् अव रुन्धे ||3||
(15,11।4अ) यद् एनम् आह व्रात्योदकम् इत्य् अप एव तेनाव रुन्धे ||4||
(15,11।5अ) यद् एनम् आह व्रात्य तर्पयन्त्व् इति प्राणम् एव तेन वर्षीयांसं कुरुते ||5||
(15,11।6अ) यद् एनम् आह व्रात्य यथा ते प्रियं तथास्त्व् इति प्रियम् एव तेनाव रुन्धे ||6||
(15,11।7अ) अइनं प्रियं गछति प्रियः प्रियस्य भवति य एवं वेद ||7||
(15,11।8अ) यद् एनम् आह व्रात्य यथा ते वशस् तथास्त्व् इति वशम् एव तेनाव रुन्धे ||8||
(15,11।9अ) अइनं वशो गछति वशी वशिनां भवति य एवं वेद ||9||
(15,11।10अ) यद् एनम् आह व्रात्य यथा ते निकामस् तथास्त्व् इति निकामम् एव तेनाव रुन्धे ||10||
(15,11।11अ) अइनं निकामो गछति निकामे निकामस्य भवति य एवं वेद ||11||
(15,12।1अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्य उद्धृतेष्व् अग्निष्व् अधिश्रिते 'ग्निहोत्रे 'तिथिर् गृहान् आगछेत् ||1||
(15,12।2अ) स्वयम् एनम् अभ्युदेत्य ब्रूयाद् व्रात्याति सृज होष्यामीति ||2||
(15,12।3अ) स चातिसृजेज् जुहुयान् न चातिसृजेन् न जुहुयात् ||3||
(15,12।4अ) स य एवं विदुषा व्रात्येनातिसृष्टो जुहोति ||4||
(15,12।5अ) प्र पितृयाणं पन्थां जानाति प्र देवयानम् ||5||
(15,12।6अ) न देवेष्व् आ वृश्चते हुतम् अस्य भवति ||6||
(15,12।7अ) पर्य् अस्यास्मिंल् लोक आयतनं शिष्यते य एवं विदुषा व्रात्येनातिसृष्टो जुहोति ||7||
(15,12।8अ) अथ य एवं विदुषा व्रात्येनानतिसृष्टो जुहोति ||8||
(15,12।9अ) न पितृयाणं पन्थां जानाति न देवयानम् ||9||
(15,12।10अ) आ देवेषु वृश्चते अहुतम् अस्य भवति ||10||
(15,12।11अ) नास्यास्मिंल् लोक आयतनं शिष्यते य एवं विदुषा व्रात्येनानतिसृष्टो जुहोति ||11||
(15,13।1[13।1]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्य एकां रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [1]
(15,13।1[13।2]ब्) ये पृथिव्यां पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||1|| [2]
(15,13।2[13।3]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो द्वितीयां रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [3]
(15,13।2[13।4]ब्) ये 'न्तरिक्षे पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||2|| [4]
(15,13।3[13।5]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यस् तृतीयां रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [5]
(15,13।3[13।6]ब्) ये दिवि पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||3|| [6]
(15,13।4[13।7]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यश् चतुर्थीं रात्रिम् अतिथिर् गृहे वसति | [7]
(15,13।4[13।8]ब्) ये पुण्यानां पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||4|| [8]
(15,13।5[13।9]अ) तद् यस्यैवं विद्वान् व्रात्यो 'परिमिता रात्रीर् अतिथिर् गृहे वसति | [9]
(15,13।5[13।10]ब्) य एवापरिमिताः पुण्या लोकास् तान् एव तेनाव रुन्धे ||5|| [10]
(15,13।6[13।11]अ) अथ यस्याव्रात्यो व्रात्यब्रुवो नामबिभ्रत्य् अतिथिर् गृहान् आगछेत् ||6|| [11]
(15,13।7[13।12]अ) कर्षेद् एनं न चैनं कर्षेत् ||7|| [12]
(15,13।8[13।13]अ) अस्यै देवताया उदकं याचामीमां देवतां वासय इमाम् इमां देवतां परि वेवेष्मीत्य् एनं परि वेविष्यात् ||8|| [13]
(15,13।9[13।14]अ) तस्याम् एवास्य तद् देवतायां हुतं भवति य एवं वेद ||9|| [14]
(15,14।1[14।1]अ) स यत् प्राचीं दिशम् अनु व्यचलन् मारुतं शर्धो भूत्वानुव्यचलन् मनो 'न्नादं कृत्वा | [1]
(15,14।1[14।2]ब्) मनसान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||1|| [2]
(15,14।2[14।3]अ) स यद् दक्षिणां दिशम् अनु व्यचलद् इन्द्रो भूत्वानुव्यचलद् बलम् अन्नादं कृत्वा | [3]
(15,14।2[14।4]ब्) बलेनान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||2|| [4]
(15,14।3[14।5]अ) स यत् प्रतीचीं दिशम् अनु व्यचलद् वरुणो राजा भूत्वानुव्यचलद् अपो 'न्नादीः कृत्वा | [5]
(15,14।3[14।6]ब्) अद्भिर् अन्नादीभिर् अन्नम् अत्ति य एवं वेद ||3|| [6]
(15,14।4[14।7]अ) स यद् उदीचीं दिशम् अनु व्यचलत् सोमो राजा भूत्वानुव्यचलत् सप्तर्षिभिर् हुत आहुतिम् अन्नादीं कृत्वा | [7]
(15,14।4[14।8]ब्) आहुत्यान्नाद्यान्नम् अत्ति य एवं वेद ||4|| [8]
(15,14।5[14।9]अ) स यद् ध्रुवां दिशम् अनु व्यचलद् विष्णुर् भूत्वानुव्यचलद् विराजम् अन्नादीं कृत्वा | [9]
(15,14।5[14।10]ब्) विराजान्नाद्यान्नम् अत्ति य एवं वेद ||5|| [10]
(15,14।6[14।11]अ) स यत् पशून् अनु व्यचलद् रुद्रो भूत्वानुव्यचलद् ओषधीर् अन्नादीः कृत्वा | [11]
(15,14।6[14।12]ब्) ओषधीभिर् अन्नादीभिर् अन्नम् अत्ति य एवं वेद ||6|| [12]
(15,14।7[14।13]अ) स यत् पितॄन् अनु व्यचलद् यमो राजा भूत्वानुव्यचलत् स्वधाकारम् अन्नादं कृत्वा | [13]
(15,14।7[14।14]ब्) स्वधाकारेणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||7|| [14]
(15,14।8[14।15]अ) स यन् मनुष्यान् अनु व्यचलद् अग्निर् भूत्वानुव्यचलत् स्वाहाकारम् अन्नादं कृत्वा | [15]
(15,14।8[14।16]ब्) स्वाहाकारेणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||8|| [16]
(15,14।9[14।17]अ) स यद् ऊर्ध्वां दिशम् अनु व्यचलद् बृहस्पतिर् भूत्वानुव्यचलद् वषट्कारम् अन्नादं कृत्वा | [17]
(15,14।9[14।18]ब्) वषट्कारेणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||9|| [18]
(15,14।10[14।19]अ) स यद् देवान् अनु व्यचलद् ईशानो भूत्वानुव्यचलन् मन्युम् अन्नादं कृत्वा | [19]
(15,14।10[14।20]ब्) मन्युनान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||10|| [20]
(15,14।11[14।21]अ) स यत् प्रजा अनु व्यचलत् प्रजापतिर् भूत्वानुव्यचलत् प्राणम् अन्नादं कृत्वा | [21]
(15,14।11[14।22]ब्) प्राणेनान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||11|| [22]
(15,14।12[14।23]अ) स यत् सर्वान् अन्तर्देशान् अनु व्यचलत् परमेष्ठी भूत्वानुव्यचलद् ब्रह्मान्नादं कृत्वा | [23]
(15,14।12[14।24]ब्) ब्रह्मणान्नादेनान्नम् अत्ति य एवं वेद ||12|| [24]
(15,15।1अ) तस्य व्रात्यस्य ||1||
(15,15।2अ) सप्त प्राणाः सप्तापानाः सप्त व्यानाः ||2||
(15,15।3अ) यो 'स्य प्रथमः प्राण ऊर्ध्वो नामायं सो अग्निः ||3||
(15,15।4अ) यो 'स्य द्वितीयः प्राणः प्रौडो नामासौ स आदित्यः ||4||
(15,15।5अ) यो 'स्य तृतीयः प्राणो 'भ्यूडो नामासौ स चन्द्रमाः ||5||
(15,15।6अ) यो 'स्य चतुर्थः प्राणो विभूर् नामायं स पवमानः ||6||
(15,15।7अ) यो 'स्य पञ्चमः प्राणो योनिर् नाम ता इमा आपः ||7||
(15,15।8अ) यो 'स्य षष्ठः प्राणः प्रियो नाम त इमे पशवः ||8||
(15,15।9अ) यो 'स्य सप्तमः प्राणो 'परिमितो नाम ता इमाः प्रजाः ||9||
(15,16।1अ) यो 'स्य प्रथमो 'पानः सा पौर्णमासी ||1||
(15,16।2अ) यो 'स्य द्वितीयो 'पानः साष्टका ||2||
(15,16।3अ) यो 'स्य तृतीयो 'पानः सामावास्या ||3||
(15,16।4अ) यो 'स्य चतुर्थो 'पानः सा श्रद्धा ||4||
(15,16।5अ) यो 'स्य पञ्चमो 'पानः सा दीक्षा ||5||
(15,16।6अ) यो 'स्य षष्ठो 'पानः स यज्ञः ||6||
(15,16।7अ) यो 'स्य सप्तमो 'पानस् ता इमा दक्षिणाः ||7||
(15,17।1अ) यो 'स्य प्रथमो व्यानः सेयं भूमिः ||1||
(15,17।2अ) यो 'स्य द्वितीयो व्यानस् तद् अन्तरिक्षम् ||2||
(15,17।3अ) यो 'स्य तृतीयो व्यानः सा द्यौः ||3||
(15,17।4अ) यो 'स्य चतुर्थो व्यानस् तानि नक्षत्राणि ||4||
(15,17।5अ) यो 'स्य पञ्चमो व्यानस् त ऋतवः ||5||
(15,17।6अ) यो 'स्य षष्ठो व्यानस् त आर्तवाः ||6||
(15,17।7अ) यो 'स्य सप्तमो व्यानः स संवत्सरः ||7||
(15,17।8अ) समानम् अर्थं परि यन्ति देवाः संवत्सरं वा एतद् ऋतवो 'नुपरियन्ति व्रात्यं च ||8||
(15,17।9अ) यद् आदित्यम् अभिसंविशन्त्य् अमावास्यां चैव तत् पौर्णमासीं च ||9||
(15,17।10अ) एकं तद् एषाम् अमृतत्वम् इत्य् आहुतिर् एव ||10||
(15,18।1अ) तस्य व्रात्यस्य ||1||
(15,18।2अ) यद् अस्य दक्षिणम् अक्ष्य् असौ स आदित्यो यद् अस्य सव्यम् अक्ष्य् असौ स चन्द्रमाः ||2||
(15,18।3अ) यो 'स्य दक्षिणः कर्णो 'यं सो अग्निर् यो 'स्य सव्यः कर्णो 'यं स पवमानः ||3||
(15,18।4अ) अहोरात्रे नासिके दितिश् चादितिश् च शीर्षकपाले संवत्सरः शिरः ||4||
(15,18।5अ) अह्ना प्रत्यङ् व्रात्यो रात्र्या प्राङ् नमो व्रात्याय ||5||
HYMN I (1)
The hyperbolical glorification of the Vratya or Aryan Non conformist
[1500101] There was a roaming Vratya.
He roused Prajapati to action.
[1500102] Prajapati beheld gold in himself and engendered it.
[1500103] That became unique, that became distinguished, that became great, that became excellent, that became Devotion, that be came holy Fervour, that became Truth: through that he was born.
[1500104] He grew, he became great, he became Mahadeva.
[1500105] He gained the lordship of the Gods.
He became Lord.
[1500106] He became Chief Vratya.
He held a bow, even that Bow of Indra.
[1500107] His belly is dark blue, his back is red.
[1500108] With dark blue he envelops a detested rival, with red he pierces the man who hates him: so the theologians say.
[p. 150]
HYMN II (2)
The same, continued
[1500201] He arose and went his way to the eastern region.
The Brihat, the Rathantara, the Adityas and all the Gods followed him.
That man is alienated from the Brihat, the Rathantara, the Adityas, and all Gods who reviles the Vratya who possesses this knowledge.
He who hath this knowledge becomes the beloved home of the Brihat, the Rathantara the Adityas, and all the Gods.
In the eastern region Faith is his leman, the hymn his panegyrist, knowledge his vesture, day his turban, night his hair,Indra s two Bays his circular ornaments, the splendour of the stars his jewel.
Present and Future are his running footmen, mind is his war chariot, Matarisvan and Pavamana are they who draw it, Vitais his charioteer, Storm his goad, Fame and Glory are his harbingers.
Fame and Glory come to him who hath this knowledge.
[1500202] He arose and went away to the southern region.
Yajnayajniya and Vamadevya and Sacrifice and Sacrificer and sacrificial victims followed him.
The man who reviles the Vratya possessing this knowledge is alienated from Yajnayajniya and Vamadevya, Sacrifice, Sacrificer and sacrificial victims.
He who hath this knowledge becomes the beloved home of Yajnayajniya,Vamadevya, Sacrifice, Sacrificer, and sacrificial victims.
In the southern region Dawn is his leman, Mitra his panegyrist, knowledge his vesture, day his turban, night his hair, Indra s two Bays are his circular ornaments, New Moon Night and Full Moon Night are his running attendants, Mind, etc.
as in stanza 1.
[1500203] He arose and went away to the western region.
Vairupa and Vairaja, the Waters, and King Varuna followed him.
He who reviles the Vratya possessing this knowledge is alienated from Vairupa and Vairaja, the Waters and Varuna theKing.
He who possesses this knowledge becomes the dear home of Vairupa and Vairaja, the Waters and King Varuna. In the [p. 151] western region Ira is his leman, Laughter his panegyrist, knowledge, etc.
as above.
Day and Night are his running attendants, Mind, etc.
as above.
[1500204] He arose and went away to the northern region.
Syaita and Naudhasa, the Seven Rishis, and King Soma followed him.
He who reviles the Vratya possessing this knowledge is alienated from Syaita, etc.
He who hath this knowledge be comes the dear home of Syaita, etc.
In the northern region Lightning is his leman, thunder his panegyrist, etc.
as above.
Revelation and Tradition are his running attendants, Mind, etc.
as above.
[p. 152]
HYMN III (3)
[1500301] For a whole year he stood erect.
The Gods said unto him, Why standest thou, O Vratya? He answered and said, Let them bring my couch.
[1500303] They brought the couch for that Vratya.
[1500304] Two of its feet were Summer and Spring, and two were Autumn and the Rains.
[1500305] Brihat and Rathantara were the two long boards, Yajnayajniya and Vamadevya the two cross boards.
[1500306] Holy verses were the strings lengthwise, and Yajus formulas the cross tapes.
[1500307] Sacred lore was the blanket, Devotion the coverlet.
[1500308] The Saman was the Cushion, and chanting the bolster.
[1500309] The Vratya ascended that couch.
[1500310] The hosts of Gods were his attendants, solemn vows his messengers, and all creatures his worshippers.
[1500311] All creatures become the worshippers of him who possesses this knowledge.
HYMN IV (4)
[1500401] For him they made the two Spring months protectors from the eastern region, and Brihat and Rathantarasuperintendents.
The two Spring months protect from the eastern region, and Brihat and Rathantara superintend, the man who possesses this knowledge.
For him they made the two Summer months pro tectors from the southern region, and Yajnayajniya and Vamadevyasuperintendents.
The two Summer months, etc.
as in Verse 1,
[1500403] They made the two Rain months, his protectors from the western region, and Vairupa and Vairaja superintendents.
The two Rain months, etc.
as above.
[1500404] They made the two Autumn months his protectors from the northern region, and Syaita and Naudhasa superintendents.
The two Autumn months.
etc.
as above.
[1500405] They made the two Winter months his protectors from the region of the nadir, and earth and Agni superintendents.
The two Winter months, etc. [p. 153]
[1500406] They made the two Dewy months his protectors from the region of the zenith, and Heaven and the Adityas superintendents.
The two Dewy months, etc.
HYMN V (5)
[1500501] For him they made the Archer Bhava a deliverer from the inter mediate space of the eastern region.
Bhava the Archer, a deliverer, delivers him from the intermediate space of the eastern region.
Neither Sarva nor Bhava nor Isana slays him who possesses this knowledge, or his cattle, or his kinsmen.
[1500502] They made Sarva the Archer his deliverer from the intermediate space of the southern region, etc, as in verse 1.
[1500503] They made Pasupati the Archer his deliverer from the inter mediate space of the western region, etc.
[1500504] They made the Awful God, the Archer, his deliverer from the intermediate space of the northern region, etc, as above.
[1500505] They made Rudra the Archer his deliverer from the intermediate space of the region of the nadir etc.
[1500506] They made Mahadeva his deliverer from the intermediate space of the region of the zenith, etc.
[1500507] They made Isana the Archer his deliverer from all the inter mediate regions.
Isana the Archer, a deliverer, delivers him from all the intermediate regions.
Neither Sarva nor Bhava, nor Isana slays him who possesses this knowledge, or his cattle, or his kinsmen.
[p. 154]
HYMN VI (6)
[1500601] He went his way to the region of the nadir.
Earth and Agni and herbs and trees and shrubs and plants followed him.
He who possesses this knowledge becomes the dear home of Earth and Agni and herbs and trees and shrubs and plants.
[1500602] He went his way to the region of the zenith.
Right and Truth and Sun and Moon and Stars followed him.
He who possesses this knowledge becomes, etc.
as in verse 1.
mutatis mutandis.
[1500603] He went away to the last region.
Richas, Samans Yajus formulas and Devotion followed him.
He who, etc.
as above.
[1500604] He went away to the great region.
Itihasa and Purana and Gathas and Narasansis followed him.
He who, etc.
[1500605] He went away to the supreme region.
The Ehavaniya, Garhapatya, and Southern Fires, and Sacrifice, and Sacrificer, and sacrificial victims followed him.
He who, etc.
[1500606] He went away to the unindicated region.
The Seasons, groups of seasons, the worlds and their inhabitants, the months and half months, and Day and Nightfollowed him.
He who, etc.
[1500607] He went away to the unfrequented region.
Thence he thought that he should not return.
Diti and Aditi and Ida and Indrani followed him.
He who, etc.
[1500608] He went away to the regions.
Viraj and all the Gods and all the Deities followed him.
He who, etc.
[1500609] He went away to all the intermediate spaces.
Prajapati and Parameshthin and the Father and the Great Father followed him.
He who possesses this knowledge becomes the beloved home of Prajapati and Parameshthin and the Father and the GreatFather.
HYMN VII (7)
[1500701] He, having become moving majesty, went to the ends of the earth. He became the sea. [p. 155]
[1500702] Prajapati and Parameshthin and the Father and the Great Father and the Waters and Faith, turned into rain, followed him.
[1500703] The Waters, Faith, and rain approach him who possesses this knowledge.
[1500704] Faith, and Sacrifice and the world, having become food and nourishment, turned toward him.
[1500705] Faith Sacrifice, the world, food and nourishment approach him who possesses this knowledge.
HYMN VIII (8)
[1500801] He was filled with passion: from him sprang the Rajanya.
[1500802] He came to the people, to kinsmen, food and nourishment.
[1500803] He who possesses this knowledge becomes the dear home of the people, kinsmen, food and nourishment.
HYMN IX (9)
[1500901] He went away to the people.
[1500902] Meeting and Assembly and Army and Wine followed him.
[1500903] He who hath this knowledge becomes the dear home of Meeting, Assembly, Army, and Wine.
HYMN X (10)
[1501001] So let the King, to whose house the Vratya who possesses this knowledge comes as a guest.
[1501002] Honour him as superior to himself.
So he Both not act against the interests of his princely rank or his kingdom.
[1501003] From him, verily, sprang Priesthood and Royalty.
They said, Into whom shall we enter?
[1501004] Let Priesthood enter into Brihaspati, and Royalty into Indra, was the answer.
[1501005] Hence Priesthood entered into Brihaspati and Royalty into Indra.
[1501006] Now this Earth is Brihaspati, and Heaven is Indra.
[1501007] Now this Agni is Priesthood, and yonder Sun is Royalty.
[1501008] Priesthood comes to him, and he becomes endowed with priestly lustre.
[1501009] Who knows that Earth is Brihaspati and Agni Priesthood.
[1501010] Great power comes to him and he becomes endowed with great power.
[1501011] Who knows that Aditya is Royalty and that Heaven is Indra.
HYMN XI (11)
[1501101] Let him to whose house the Vratya who possesses this knowledge comes as a guest.
[1501102] Rise up of his own accord to meet him, and say, Vratya, where didst thou pass the night? Vratya, here is water, Let them refresh thee.
Vratya, let it be as thou pleasest.
Vratya, as thy wish is so let it be.
Vratya, as thy desire is so be it.
[1501103] When he says to his guest, Where didst thou pass the night? he reserves for himself thereby the paths that lead to the Gods.
[1501104] When he says to him, Here is water, he secures thereby water for himself.
[1501105] When he says to him, Let them refresh thee, he thereby wins vital breath to exceeding old age.
[1501106] When he says to him, Vratya, let it be as thou pleasest, he secures to himself thereby what is pleasant. [p. 157]
[1501107] That which is pleasant comes to him, and he is the beloved of the beloved, who is possessed of this knowledge.
[1501108] When he says to him, Vratya, as thy will is so let it be, he secures to himself thereby the fulfilment of his will.
[1501109] Authority comes to him who possesses this knowledge, and he becomes the controller of the powerful.
[1501110] When he says to him, Vratya, as thy desire is so be it, he secures to himself thereby the attainment of his desire.
[1501111] His desire comes to him who possesses this knowledge and he gains the complete satisfaction of his wish.
HYMN XII (12)
[1501201] The man, to whose house, when the fires have been taken up from the hearth and the oblation to Agni placed therein, the Vratya possessing this knowledge comes as a guest.
[1501202] Should of his own accord rise to meet him and say, Vratya, give me permission.
I will sacrifice.
[1501203] And if he gives permission he should sacrifice, if he does not permit him he should not sacrifice.
[1501204] He who sacrifices when permitted by the Vratya who possesses this knowledge.
[1501205] Well knows the path that leads to the Fathers and the way that.
leads to the Gods.
[1501206] He does not act in opposition to the Gods.
It becomes his sacrifice.
[1501207] The abode of the man who sacrifices when permitted by the Vratya who possesses this knowledge is long left remaining in this world.
[1501208] But he who sacrifices without the permission of the Vratya who possesses this knowledge.
[1501209] Knows not the path that leads to the Fathers nor the way that leads to the Gods.
[1501210] He is at variance with the Gods.
He hath offered no accepted sacrifice. [p. 158]
[1501211] The abode of the man who sacrifices without the permission of the Vratya who possesses this knowledge is not left remaining in this world.
HYMN XIII (13)
[1501301] He in whose house the Vratya who possesses this knowledge abides one night secures for himself thereby the holy realms that are on earth.
[1501302] A second night the holy realms that are in the firma ment (the rest as in verse 1).
[1501303] A third night the holy realms that are in heaven.
[1501304] A fourth night the holy realms of the Holy.
[1501305] Unlimited nights unlimited holy realms.
[1501306] Now he to whose house a non Vratya, calling himself a Vratya, and one in name only, comes as a guest.
[1501307] Should punish him and not punish him.
[1501308] He should serve him with food saying to himself, To this Deity I offer water: I lodge this Deity; I wait upon this, this Deity.
[1501309] To that Deity the sacrifice of him who has this knowledge is acceptable.
HYMN XIV (14)
[1501401] He when he went away to the eastern region, went away having become the Marut host, and having madeMind an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with Mind as food eater. [p. 159]
[1501402] He, when he went away to the southern region, went away having become Indra, and having made Strengthan eater of food.
He who hath this knowledge eats food with strength as food eater.
[1501403] He, when he went away to the western region, went away having become King Varuna, and having made theWaters eaters of food.
He who hath this knowledge eats food with the Waters as food eaters.
[1501404] He, when he went away to the northern region, went away having become King Soma and having made the Seven Rishis oblation an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with oblation as food eater.
[1501405] He, when he went away to the stedfast region, went away having become Vishnu and having made Viraj an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with Viraj as food eater.
[1501406] He, when he went away to animals, went away having become Rudra and having made herbs eaters of food.
He who hath this knowledge eats food with herbs as food eaters.
[1501407] He, when he went away to the Fathers, went away having be come King Yama and having made the exclamation Svadha an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with the exclamation Svadha as food eater.
[1501408] He, when he went away to men, went away having become Agni and having made the exclamation Svaha an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with the exclamation Svaha as food eater.
[1501409] He, when he went away to the upper region, went away having become Brihaspati and having made the exclamation Vashat an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with the exclamation Vashat as food eater.
[1501410] He, when he went away to the Gods, went away having become Isana and having made Passion an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with Passion as food eater.
[1501411] He, when he went away to creatures, went away having become Prajapati and having made vital breath an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with vital breath as foodeater.
[1501412] He, when he went away to all the intermediate spaces, went away having become Parameshthin and having made Devotion an eater of food.
He who hath this knowledge eats food with Devotion as food eater.
[p. 160]
HYMN XV (15)
[1501501] Of that Vratya.
[1501502] There are seven vital airs, seven downward breaths, seven diff used breaths.
[1501503] His first vital breath, called Upward, is this Agni.
[1501504] His second vital breath, called Mature, is that Aditya.
[1501505] His third vital breath, called Approached, is that Moon.
[1501506] His fourth vital breath, called Pervading is this Pavamana.
[1501507] His fifth vital breath, called Source, are these Waters.
[1501508] His sixth vital breath, called Dear, are these domestic animals.
[1501509] His seventh vital breath, called Unlimited, are these creatures.
[p. 161]
HYMN XVI (16)
[1501601] His first downward breath is the time of Full Moon.
[1501602] His second downward breath is the eighth day after Full Moon.
[1501603] His third downward breath is the night of New Moon.
[1501604] His fourth downward breath is Faith.
[1501605] His fifth downward breath is Consecration.
[1501606] His sixth downward breath is Sacrifice.
[1501607] His seventh downward breath are these sacrificial fees.
HYMN XVII (17)
[1501701] His first diffused breath is this Earth.
[1501702] His second diffused breath is that Firmament.
[1501703] His third diffused breath is that Heaven.
[1501704] His fourth diffused breath are those Constellations.
[1501705] His fifth diffused breath are the Seasons.
[1501706] His sixth diffused breath are the Season groups.
[1501707] His seventh diffused breath is the year.
[1501708] With one and the same object the Gods go round the Year and the Seasons follow round the Vratya.
[1501709] When they surround the Sun on the day of New Moon, and that time of Full Moon.
[1501710] That one immortality of theirs is just an oblation.
HYMN XVIII (18)
[1501801] Of that Vratya.
[1501802] The right eye is the Sun and the left eye is the Moon.
[1501803] His right ear is Agni and his left ear is Pavamana.
[1501804] Day and Night are his nostrils.
Diti and Aditi are his head and skull.
[1501805] By day the Vratya is turned westward, by night he is turned eastward.
Worship to the Vratya!
(The Hymns of the Atharvaveda tr. by Ralph T.H. Griffith [1895-6]pp.156-163)http://www.sacred-texts.com/hin/av/avbook15.htm